TỰ NÓI VỚI CHÍNH MÌNH

“Tôi là một người tồi tệ, là người thất bại, là người không có giá trị, là người thiếu tự tin, là người không giỏi, … nên mới không giữ được anh ấy. Những suy nghĩ ấy cứ thường xuyên xuất hiện và ám ảnh trong tâm trí tôi làm tôi cảm thấy chán nản, mệt mỏi, … và tuyệt vọng. Nhiều lúc tôi chỉ muốn chết đi cho xong. Sao tôi lại ra thế này?”

Tự nói với chính mình là gì?

Khi các giác quan tiếp xúc với các đối tượng luôn nảy sinh ý nghĩ, ý nghĩ đó thường hướng đến đối tượng hoặc hướng về lại bản thân mình. Quá trình ý nghĩ nảy sinh và hướng về lại chính bản thân mình được gọi là tự nói với chính mình (self-talk).

Tự nói với chình mình là thói quen nhưng ít được quan tâm!

Tự nói với chính mình (self-talk) là điều mà chúng ta thường làm mỗi ngày nhưng dường như chúng ta lại ít quan tâm đến điều này và những ảnh hưởng của chúng đối với sức khỏe của bản thân. Ở mỗi người chúng ta thường có những mẫu cấu trúc câu tự nói với chính mình, chúng xuất hiện một cách tự động trong những tình huống của cuộc sống. Nếu bạn không ý thức được điều này và không khéo điều chỉnh ý nghĩ, khổ đau sẽ đến với bạn.

Phân loại những điều tự nói với chính mình

Một bài tập nhỏ có thể giúp bạn nhận ra điều này. Hãy cho bạn thời gian quay về với chính mình, quan sát và ghi nhận chính mình. Bạn dùng một cuốn sổ tay bỏ túi và ghi lại tất cả những mẫu câu mà bạn đã tự nói với chính mình trong ngày. Cuối ngày bạn nhóm chúng lại thành 2 nhóm (tích cực và tiêu cực) hoặc 3 nhóm (tích cực, trung tính và tiêu cực) bạn sẽ hiểu hơn về những điều mình đã nói với chính mình trong những tình huống khác nhau với kiểu cấu trúc như thế nào.

Bạn sẽ là … như những gì bạn nói với chính mình!

Với những người có suy nghĩ tích cực, những điều họ nói với chính mình thường là những điều tích cực và hệ quả là nảy sinh cảm xúc tích cực. Tất cả những điều này sẽ tạo thành một loại từ trường chi phối đến thân và tâm bạn có tác dụng thúc đẩy thể chất lẫn tinh thần theo hướng tích cực. Bạn đang dọn đường cho sự phát triển của bản thân.

Với những người có suy nghĩ tiêu cực, suy nghĩ lệch lạc, họ thường nói với mình những điều tiêu cực và cảm xúc tiêu cực được nảy sinh và một hệ quả tất yếu. Loại từ trường tiêu cực này sẽ góp phần không nhỏ trong việc cản trở sự phát triển của bạn và tạo nên tâm bệnh. Chính bạn đang lấy đá đè mình.

Như vậy, bạn sẽ như thế nào tùy thuộc rất lớn vào những điều mà bạn nói với chính mình. Bạn có quyền quyết định chuyện này. Vậy tại sao chúng ta lại nói với chính mình những điều tiêu cực?

Nguyên nhân của việc tự nói với mình những điều tiêu cực

Những người có thói quen tự nói những điều tiêu cực với bản thân thường có những trải nghiệm bất hạnh/không tốt, thất bại, … trong quá khứ. Những vấn đề này nếu không được giải quyết dứt điểm và bạn cũng không được dạy cách thoát ra tình trạng này thì chúng sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến bạn và trở thành một thuộc tính ổn định trong tiến trình nhận diện vấn đề của bạn. Bạn sẽ trở nên dễ khiển trách và nói những điều tiêu cực với bản thân và người khác thay vì chịu trách nhiệm với cảm xúc và hành vi của chính mình.

Ở người trưởng thành, những tình huống mà bạn thường tự nói với chính mình tiêu cực như: khi bạn quá cầu toàn, lo lắng nhiều, luôn cảm giác mình là nạn nhân, chỉ trích bản thân, lòng tự tôn thấp, ám ảnh sợ, cơn hoảng loạn, lo âu, trầm cảm và tuyệt vọng.

Làm thế nào để vượt qua việc tự nói những điều tiêu cực với bản thân?

Bạn muốn vượt qua tình trạng này? Bạn cần dành thời gian cho chính mình, dùng ý thức quan sát, ghi nhận những suy nghĩ của bản thân trong những tình huống khác nhau. Sau đó phân loại chúng, chuyển hóa chúng. Nếu được thực hiện đều đặn như thế trong một khoảng thời gian, bạn sẽ hình thành một thói quen mới đối với việc nói với chính mình. Ngoài ra, bạn cần hoàn tất, chấp nhận và buông bỏ những trải nghiệm tiêu cực/đau khổ, thất bại, … trong quá khứ. Nếu bạn gặp khó khăn khi tự mình vượt qua vấn đề này thì chuyên gia tâm lý, nhân viên công tác xã hội có thể giúp bạn.

Thạc sĩ tâm lý Ngô Minh Duy